Wakacje w tropikach, Azji Południowo-Wschodniej, Afryce czy Ameryce Południowej to marzenie wielu podróżników. Ciepłe morza, dzika przyroda, egzotyczna kuchnia i fascynujące kultury przyciągają turystów z całego świata. Jednak oprócz pakowania stroju kąpielowego i aparatu warto pomyśleć o zdrowiu – a konkretnie o szczepieniach ochronnych. Czy są konieczne? Kiedy warto je rozważyć? Odpowiadamy.
1. Czy szczepienia przed podróżą są obowiązkowe?
To zależy od kraju, do którego się wybierasz. W większości przypadków:
- szczepienia nie są obowiązkowe, ale silnie zalecane,
- niektóre państwa wymagają okazania zaświadczenia o szczepieniu – najczęściej przeciwko żółtej febrze (Afryka, część Ameryki Południowej).
Przy wjeździe do niektórych krajów może zostać przeprowadzona kontrola – brak odpowiedniego szczepienia może skutkować odmową wjazdu lub obowiązkową kwarantanną.
2. Dlaczego warto się zaszczepić przed egzotyczną podróżą?
Egzotyczne kraje to również egzotyczne choroby, z którymi Twój organizm nigdy wcześniej się nie zetknął. W takich warunkach nie ma naturalnej odporności, a lokalna opieka zdrowotna może być ograniczona.
Szczepienia mogą uchronić przed:
- poważnymi chorobami o ostrym przebiegu,
- kosztownym leczeniem za granicą,
- komplikacjami po powrocie do kraju.
W wielu przypadkach szczepionka to jedyna forma ochrony, gdy nie istnieje skuteczne leczenie konkretnej choroby (np. wirusowe zapalenie wątroby typu A).
3. Na co warto się zaszczepić? Lista najczęstszych szczepień zalecanych podróżnym
Szczepienia różnią się w zależności od kierunku podróży, długości pobytu, warunków sanitarno-epidemiologicznych i formy podróży (hotel, backpacking, wizyta u lokalnych rodzin itp.).
Najczęściej zalecane szczepienia:
| Szczepienie | Choroba | Uwagi |
|---|---|---|
| WZW typu A | wirusowe zapalenie wątroby | przenoszone przez skażoną wodę i jedzenie |
| WZW typu B | wirusowe zapalenie wątroby | kontakt z krwią, medycyną, zabiegami |
| Dur brzuszny | bakteria Salmonella typhi | skażona żywność, woda |
| Żółta febra | wirus przenoszony przez komary | obowiązkowe w niektórych krajach Afryki i Am. Płd. |
| Błonica, tężec, krztusiec (DTP) | infekcje bakteryjne | przypomnienie co 10 lat |
| Wścieklizna | wirus, kontakt ze śliną zwierząt | szczególnie przy pobytach poza miastami |
| Japońskie zapalenie mózgu | wirus przenoszony przez komary | Azja Południowo-Wschodnia, wieś, pola ryżowe |
| Meningokoki | bakterie wywołujące zapalenie opon mózgowych | m.in. Afryka Subsaharyjska |
Dla dzieci i osób, które nie mają pełnego kalendarza szczepień, warto również sprawdzić, czy są chronione przed odrą, świnką, różyczką i polio.
4. Kiedy się szczepić przed wyjazdem?
Niektóre szczepionki potrzebują czasu, by zacząć działać. Inne wymagają więcej niż jednej dawki.
- Zacznij planować szczepienia co najmniej 6–8 tygodni przed podróżą.
- W przypadku wścieklizny czy japońskiego zapalenia mózgu – kalendarz szczepień może trwać nawet kilka tygodni.
- Niektóre szczepionki (np. na WZW B) wymagają serii 2–3 dawek rozłożonych w czasie.
5. Gdzie się zaszczepić i jak się przygotować?
- Skontaktuj się z lekarzem medycyny podróży lub punktem szczepień międzynarodowych.
- Zabierz informację o miejscu, czasie i charakterze podróży.
- W niektórych punktach możesz też skorzystać z porady dotyczącej profilaktyki (np. przeciw malarii, zakażeniom pasożytniczym).
6. Czy szczepienia są bezpieczne?
Tak – szczepionki podawane podróżnym są bezpieczne i sprawdzone, a ryzyko działań niepożądanych jest bardzo niskie w porównaniu do ryzyka związanego z zakażeniem podczas podróży. Ewentualne skutki uboczne to zwykle:
- lekkie zaczerwienienie,
- gorączka lub osłabienie,
- ból w miejscu wkłucia.
Warto unikać podróży bez ochrony, szczególnie z dziećmi, osobami starszymi lub przewlekle chorymi.
7. Czy szczepienia są płatne?
Większość szczepień podróżnych jest odpłatna, ale niektóre możesz otrzymać bezpłatnie (np. przypominające dawki DTP, WZW B). Koszt jednej szczepionki to zwykle od 100 do 300 zł, a w przypadku egzotycznych preparatów może być wyższy.
8. A co z COVID-19 i innymi aktualnymi zagrożeniami?
Wiele krajów nadal wymaga szczepienia przeciw COVID-19 lub negatywnego testu. Warto również śledzić lokalne ostrzeżenia sanitarne – mogą występować epidemie np. dengi, chikungunyi, Zika czy cholery.